Gebze’den Gebiz’e Yörük Göçü

Gebze Yörük Türkmen Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği’nin İçişleri Bakanlığı PRODES projesi kapsamında desteklenen “Kaybolan Değerlerimiz: Yörük Kültürü” adlı projesi çerçevesinde, Anadolu’dan Macaristan’a, Macaristan’dan Kocaeli Gebze’ye, Gebze’den Antalya Gebiz’e gelen yörüklerin göç hikayesini araştırmak ve çalıştay düzenlemek üzere 11-12 Kasım 2018 tarihlerinde Antalya bölgesinde yaptığımız araştırma, çalıştay ve basında yer alan haberleri sizlerle paylaşıyoruz…

MACARİSTAN’DAN KOCAELİ GEBZE VE ANTALYA GEBİZ’E GELEN YÖRÜKLER

Macaristan’dan Türkiye’ye göç eden Yörükleri araştırmak üzere Antalya Gebiz’deyiz. 400- 450 yıl önce Macaristan’dan Anadolu’ya göç edip Gebze’ye yerleşen Yörüklerin bir kolunun Antalya’ya geldikleri ve bu nedenle Antalya’daki Yörüklerin yaşadığı Gebiz adının da buradan alındığını yaptığımız araştırmalarla ortaya çıkardık.

Gebze Yörük Türkmen Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği ve İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü işbirliğiyle 12 Kasım Pazartesi günü Antalya’da, “Kaybolan Değerlerimiz Yörük Kültürü ve Antalya Gebiz’de Yaşayan Yörükler” başlıklı bir çalıştay düzenlendi. Çalıştayda yaklaşık 7 yıldır araştırmalarını sürdürdüğümüz, Gebzeli ve Gebizli Yörüklerin ilişkisini ele aldık. Gebizli Yörüklerin, Gebze’den göç ettikleri bilgisine yaklaşık 7 yıl önce Antalya’nın Kumluca ve Kaş ilçelerinde katıldığımız etkinlikler sırasında tesadüfen ulaşmış ve bu konuda çok sayıda araştırma ve yazıya imza atmıştık.

400 Çadırla Yola Çıkmışlar

Gebizli yaşlı bir kişinin atalarının Gebze’den geldiğini söylemesi üzerine yaptığımız araştırmalarda farklı görüşlere ulaştık.

Tarih öğretmeni Osman Ak’ın ağabeyi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ak, Gebiz’in bir Türk boyu adı olduğunu, Gebze ve Macaristan bağlantısı bulunmadığını söyledi.

Bu karşın, Kocaeli Üniversitesi’nden Prof. Dr. Oğuzhan Büyükgebiz ise, “Atalarımız 400 çadırla Macaristan Yörüklerinden. Önce Gebze’ye gelip yerleşmişler. Antalya’nın Akseki ilçesinde devlete karşı yapılan ayaklanmayı bastırmak için devlet tarafından Akseki’ye gönderilmişler. Daha sonra da adını Gebze’den alan Macar Gebiz’i adıyla Gebiz beldesini kurarak buraya yerleşmişler.” dedi.

450 Yıllık Geçmiş

Gebiz’de yaşayan ileri yaştaki bazı isimlerle yaptığımız söyleşiler ve detaylı araştırmalar sonucunda, Gebizlilerin atalarının Macaristan’dan gelen Yörükler olduğunu, önce Kocaeli Gebze’ye, ardından da Antalya Gebiz bölgesine gelip yerleştiklerini net bir şekilde ortaya koyduk.

Dr. Ferenc Ispay isimli bir Macar araştırmacıya göre, 420 yıl önce bir Macar topluluğu Türkiye’ye yerleşmiş. İddiaya göre önce Gebze’yi mesken tutmuşlar. Osmanlı Devleti’nin 1830’larda Hünkar İskelesi Anlaşması çerçevesinde Rusya ile kısa bir dönem ittifak kurduğunu, Rus ordu birliklerinin boğazı üs edindiği sırada, Rusların bunları alıkoyup Rusya’ya götürmek isteyeceklerinden çekinildiği için Antalya yöresinde iskan edilmişler.

Macar mı Yoksa Yörük mü?

Bir Türk kaynağında ise Serik ilçesinin Gebiz beldesini kuranların bu Macarlar olduğu, hatta Gebiz’in isminin de Gebze’den geldiği şeklinde bir ifadeyle karşılaştık. Buna göre, torunları günümüzde Gebiz’in Karapınar, Yunuslar ve Kahyalar gibi mahallelerde ikamet ediyor, seracılık yapıyor, pamuk, susam, zeytin, buğday ve arpa yetiştiriyorlarmış.

Macar araştırmacı Beder Tibor kitabında, “Osmanlı döneminde göç eden akrabalarımız, Antalya Gebiz’de yaşıyor” diye yazdı. Macarlar akrabalık iddiasında, Gebiz halkı ise ikiye bölünmüş bir vaziyette. Bir kısmı “Hayır, Yörüküz” derken, bir kısmı “Macar da olabiliriz” diyor.

Mezar Taşlarındaki Benzerlik

Beder Tibor’un ortaya koyduğu hikayede Macaristan ve Gebiz’deki mezar taşlarındaki benzerlikler bulunuyor. Tibor, 1990’da Osmanlı döneminde Macaristan’dan göç eden akrabalarını bulabilmek için 1800 kilometre yürüyüp Gebiz’e geldi. Beldenin eski adının “Macar” olduğunu tespit eden Tibor, mezarlıkta da Macaristan’ın Berdel bölgesinin bayrağına benzeyen motifler, mimari öğelerle karşılaştı. İnsanların renkli gözlü olmasını da dikkate alan Tibor, akrabalarının Gebizliler olduğu kanaatine vardı. Tibor, kitabında Gebizlilerin 18. yüzyılda Berdel’den göç ettiğini, 450 Macarın Anadolu’ya yerleştiğine ilişkin efsaneler olduğunu belirtti. Tibor, “Mezar taşlarının çoğunda güneş, hilal motifi var. Macarlar, mezar taşlarına kimliklerini belirtmek için bayraktaki motifleri işlemişler” dedi. Macar araştırmacı Beder Tibor’un iddiası Gebiz’i Macarların ilgi odağı haline getirdi.

Macaristan’dan Türkiye’ye Yörük Göçünü Araştırıyoruz

Oğuz Boyları Konfederasyonu genel başkanı Mehmet Özer başkanlığında, Gebze Yörük Dernekleri Federasyonu ve Kocaeli Kent Konseyi’nden bir heyetle Macaristan’dan Anadolu’ya ve Gebze’den Antalya’ya 400 yıllık Yörük göçü tarihini araştırmak üzere yollardayız. Ne kadar çok tarih aynasına bakarsak o kadar çok geleceğimizi görürüz.

Antalya Kültür Turizm Müdürlüğü ve Antalya’da kurulan Yörük dernekleri yetkilileri ile 400 yıl önce Gebze’den Antalya Serik ilçesi Gebiz beldesine gelen Yörüklerin izin sürüyoruz. Gebiz beldesinde tarih ve kültür araştırması yaparak Gebze’deki Sığırlık Yörüklerinin tarihinde ışık tutmaya çalışıyoruz.

Macaristan’dan Gebze’ye Gelen Yörükler

Yaptığımız araştırmalarda, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Çoban Mustafa Paşa komutasındaki orduların Macaristan’ı Osmanlı topraklarına katmış olduğunu gördük. Osmanlı, Anadolu’dan Yörük ve Türkmenleri bu bölgelere götürüp iskan ederek Erdil sancağında 145 yıl hüküm sürmüştür. Kanuni, Macaristan’ın Zigetvar kalesinde vefat eder. Ünlü Estergon kalesi Macaristan’da Tuna boylarındadır. Osmanlı’nın bu bölgede ki gücü zayıflayınca Türklerin önce Gebze’ye, ardından da Antalya Gebiz Bölgesine geldiğini tespit ettik.

Macarların büyük bir kısmı kendilerini Büyük Hun İmparatorluğu döneminde Atilla ile bölgeye gelen Türklerden görüyor. Macaristan’da her yıl devlet desteği ile Turan Kurultayları toplanıyor.

Osmanlı Macaristan’da Nasıl 145 Yıl Kaldı?

Macaristan Cumhurbaşkanı, “Türkler tarafından 150 yıl boyunca idare edilmemizi şans olarak tanımlıyorum. Başkası olsaydı, dilimizi ve dinimizi değiştirmemizi isteyecekti. Biz de asimile olacaktık” dedi.

Bu sözler akla şu fıkrayı getiriyor:

“Soğuk Harp zamanında Sovyet Rusya’nın lideri olan Kruşçev, rüyasında Kanuni Sultan Süleyman’ı görmüş. Kendisine, ‘Siz Macaristan’da neredeyse iki asır kaldınız. Biz 10 sene bile kalmadan, halk ayaklandı. Bunu nasıl becerdiniz?2 diye sormuş. Padişah tarihi bir cevap vermiş: ‘Biz fethettikten sonra Macaristan’ı vatan edinip oturduk. Halka Türkçeyi mecbur kılmadık. Fethettiğimiz günü sizin gibi Macar millî bayramı ilan etmedik.” (Kaynak: Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci)

ANTALYA GEBİZLİLER KOCAELİ GEBZELİ ÇIKTI

Doğan Haber Ajansı tarafından, ulusal ve bölgesel medya kuruluşlarında geçilen haberi sizlerle paylaşıyoruz.

Mehmet ÇINAR / ANTALYA (DHA) – 11 Kasım 2018

Gebze Yörük Türkmen Derneği’nin araştırmasına göre Antalya’nın ünlü Yörük beldelerinden Gebiz’de yaşayan Yörüklerin, 400- 450 yıl önce Macaristan’dan Anadolu’ya göç edip Kocaeli’nin Gebze ilçesine yerleşen Yörüklerin bir kolu olarak Antalya’ya geldiği, Gebiz adının da buradan alındığı iddia edildi.

Gebze Yörük Türkmen Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü işbirliğiyle 12 Kasım Pazartesi günü Antalya’da, ‘Kaybolan Değerlerimiz Yörük Kültürü ve Antalya Gebiz’de Yaşayan Yörükler’ başlıklı çalıştay düzenleyecek. Çalıştayda yaklaşık 7 yıldır araştırmaları sürdürülen, Kocaeli Gebzeli ve Antalya Gebizli Yörüklerin ilişkisi ele alınacak. Proje koordinatörlerinden İsmail Kahraman, Gebizli Yörüklerle ilgili Gebze’den göç ettikleri bilgisine yaklaşık 7 yıl önce Antalya’nın Kumluca ve Kaş ilçelerinde katıldıkları bir etkinlik sırasında tesadüfen ulaştıklarını, bu konuda uzun süren bir araştırma yapıldığını açıkladı.

400 ÇADIRLA GELMİŞLER

Gebizli yaşlı bir kişinin atalarının Gebze’den geldiğini söylemesi üzerine Serik ilçesi Gebiz beldesinde çalışma yaptıklarını dile getiren Kahraman, “Tarih öğretmeni Osman Ak’ın ağabeyi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ak, Gebiz’in bir Türk boyu adı olduğunu, Gebze ve Macaristan bağlantısı bulunmadığını söylerken, bu konuda Kocaeli Üniversitesi’nde Prof. Dr. Oğuzhan Büyükgebiz, ‘Atalarımız 400 çadırla Macaristan Yörüklerinden. Önce Gebze’ye gelip yerleşmişler. Antalya’nın Akseki ilçesinde devlete karşı yapılan ayaklanmayı bastırmak için devlet tarafından Akseki’ye gönderilmişler. Daha sonra da adını Gebze’den alan Macar Gebiz’i adıyla Gebiz beldesini kurarak buraya yerleşmişler’ bilgisini verdi” dedi.

450 YIL ÖNCE

Gebiz’de yaşayan ileri yaştaki bazı isimlerin de atalarının Macaristan’dan gelen Yörükler olduğunu, önce Gebze’ye, ardından da Antalya Gebiz bölgesine gelip yerleştiklerini net bir şekilde ortaya koyduğunu dile getiren İsmail Kahraman, “Dr. İspay Ferenc isimli bir Macar araştırmacıya göre, 450 yıl önce bir Macar topluluğu Türkiye’ye yerleşmiş. İddiaya göre önce Gebze’yi mesken tutmuşlar. Osmanlı Devleti’nin 1830’larda Hünkar İskelesi Anlaşması çerçevesinde Rusya ile kısa bir dönem ittifak kurduğunu, Rus ordu birlikleri boğazda üslendiği sırada, Rusların bunları alıkoyup Rusya’ya götürmek isteyeceklerinden çekinildiği için Antalya yöresinde iskan edilmişler” dedi.

MACAR MI YÖRÜK MÜ?

Bir Türk kaynağında ise Serik ilçesinin Gebiz beldesini kuranların bu Macarlar olduğu, hatta Gebiz’in isminin de Gebze’den geldiği şeklinde bir ifadeyle karşılaştığını dile getiren Kahraman, şunları kaydetti:

“Buna göre, torunları günümüzde Gebiz’in Karapınar, Yunuslar ve Kahyalar gibi mahallelerde ikamet ediyor, seracılık yapıyor, pamuk, susam, zeytin, buğday ve arpa yetiştiriyorlarmış. Macar araştırmacı Beder Tibor, kitabında, ‘Osmanlı döneminde göç eden akrabalarımız, Antalya Gebiz’de yaşıyor’ diye yazdı. Macarlar akrabalık iddiasında, Gebiz halkı ise ikiye bölündü. Bir kısmı ‘Hayır Yörüküz’, bir kısmı ‘Macar da olabiliriz’ diyor. Macar araştırmacı Beder Tibor’un iddiası Gebiz’i Macarların ilgi odağı haline getirdi.”

MEZAR TAŞLARINDA BENZERLİK

Tibor’un ortaya koyduğu hikayede Macaristan ve Gebiz’deki mezar taşlarındaki benzerlikler olduğundan da bahseden Kahraman, ilginç hikayenin ise şöyle olduğunu söyledi:

“Beder Tibor, 1990’da Osmanlı döneminde Macaristan’dan göç eden akrabalarını bulabilmek için 1800 kilometre yürüyüp Gebiz’e geldi. Beldenin eski adının ‘Macar’ olduğunu tespit eden Tibor, mezarlıkta da Macaristan’ın Berdel bölgesinin bayrağına benzeyen motifler, mimari öğelerle karşılaştı. İnsanların renkli gözlü olmasını da dikkate alan Tibor, akrabalarının Gebizliler olduğu kanaatine vardı. Tibor, kitabında Gebizlilerin 18’inci yüzyılda Berdel’den göç ettiğini, 450 Macarın Anadolu’ya yerleştiğine ilişkin efsaneler olduğunu belirtti. Tibor, ‘Mezar taşlarının çoğunda güneş, hilal motifi var. Macarlar, mezar taşlarına kimliklerini belirtmek için bayraktaki motifleri işlemişler’ dedi. O gün bugündür belde Macar akınına uğruyor.”

KAYNAK: http://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/antalya/antalya-gebizliler-kocaeli-gebzeli-cikti-41015521

YÖRÜK GÖÇÜ ÇALIŞTAYI BÜYÜK İLGİ GÖRDÜ

Gebze’den Antalya’ya Yörük Göçünü araştırmaya yönelik çalışmalarımızla hakkında, Anadolu Ajansı tarafından basın yayın ve medya kuruluşlarına gönderilen haber ve bilgi notunu sizlerle paylaşıyorum.

ANTALYA (AA)

Antalya’da, Kaybolan Değerlerimiz Yörük Kültürü Çalıştayı düzenlendi.

Gebze Yörük Türkmen Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü işbirliğiyle Antalya İl Halk Kütüphanesinde düzenlenen çalıştayda, Yörük kültürü ele alındı.

Avrasya Gazeteciler Derneği Genel Başkanı ve Çalıştay Koordinatörü İsmail Kahraman, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çalıştayda Yörük kültürü, Gebiz Yörüklerinin geçmişi ve Gebze ile bağlantısı konusunda akademisyen ve tarihçilerin önemli açıklamalar yaptığını söyledi.

Kahraman, etkinlikte konuşma yapan akademisyen ve tarihçilerin, Antalya’nın Gebiz bölgesine Macar anıtı dikilmesi ve bazı Macar araştırmacı ve yazarların Gebizlilerin Macar olduğu iddialarının tartışıldığını belirtti.

Sunumlarda, bu iddiaların doğru olmadığı, hiçbir belgede de bunun yer almadığının ortaya konulduğunu anlatan Kahraman, “Macarların, Gebizle ilgili iddialarının ilmi dayanaktan yoksun olduğu ortaya konuldu.” dedi.

Kahraman, ocak ayında Kocaeli’nin Gebze ilçesinde düzenlenecek Yörük Kültürü Sempozyumunda da bu konuda çalışma yapılması kararı alındığını sözlerine ekledi.

ÇALIŞTAYLA İLGİLİ BİLGİLER

Antalya’da düzenlenen çalıştayda katılan öğretim üyeleri ile sivil toplum örgütleri başkan ve temsilcileri, Kocaeli Gebze ile Antalya Gebiz arasındaki Yörük tarihinin bilimsel verileri ve arşiv belgeleri ile ortaya çıkartılması için Ocak ayında Gebze’de düzenlenecek “Kaybolan Değerlerimiz Yörük Kültürü” konulu sempozyumda konunun geniş çaplı ele alınması için ortak çalışma yapılması kararı aldı.

Macaristan’dan Gebze’ye Gelen Yörüklerin Kökleri

Antalya’da Yörük Kültürü çalıştayında bir konuşma yapan İsmail Kahraman, Macarların misyonerlik faaliyetinde bulunmak için kasıtlı olarak Gebze’den Antalya’ya göç eden Yörüklerin Macar kökenli olduğunu söylediğini, işin doğrusunun çok farklı olduğunu açıklayarak şu bilgileri verdi:

“Kanuni Sultan Süleyman döneminde Çoban Mustafa Paşa komutasındaki ordular, Macaristan’ı Osmanlı topraklarına katmış, bu dönemde Anadolu’dan Macaristan’a bir çok Yörük ve Türkmen yerleştirilmişti. Osmanlı, bu Bölgede zayıflayınca Türklerin önce Gebze’ye, ardından da Antalya Gebiz Bölgesine geldiğini tespit ettik. Bilindiği gibi Osmanlı, Macaristan bölgesini fetih edince Anadolu’dan Yörük ve Türkmenleri bu bölgelere götürüp iskan ederek Macaristan Erdil sancağında 145 yıl hüküm sürüp yönetmişti. Kanuni, Macaristan’ın Zigetvar kalesinde vefat eder. Ünlü Estergon kalesi Macaristan’da Tuna boylarındadır.”

Serik İlçesinin Gebiz Beldesinde İnceleme

Antalya Gebiz beldesinde inceleme gezisi yapan Gebze Yörükler Derneği heyeti, Gebiz Belediyesi’nin son belediye başkanı Cengiz Büyükgebiz’den bilgi aldı. Çalıştayda Gebiz bölgesine gelerek buraya Macar anıtı dikilmesi ve bazı Macar araştırmacı ve yazarların Gebizlilerin Macar olduğu iddiaları da akademisyen ve tarihçiler tarafından ele alındı.

Konu hakkında bilgi veren akademisyenler, Macarların iddialarının yanlış olduğunu bu konuda hiç bir arşiv belgesinin olmadığını ortaya koydular. Macarların Gebizle ilgili iddiaların ilmi dayanaktan yoksun olduğunu açıkladılar.

Serik ile Gebze Arasında Kardeş Şehir Önerisi

Gebze heyeti, Gebiz beldesinin bağlı olduğu Serik Belediye Başkanı. Prof. Dr. Ramazan Çalık Beyi ziyaret ederek, Gebze Belediyesi ile Serik Belediyesi arasında kardeşlik köprüsü kurulması için Kardeş Şehir önerisinde bulundu. Başkan Çalık, öneriyi olumlu karşıladı.

Gebze Sığırlık Yörükleri Belgeseli

Antalyada düzenlen “Yörük Kültürü” çalıştayında Devr-i Alem TV ve Avrasya Gazeteciler Derneği tarafından ulusal ve bölgesel tv kanallarına gönderilen belgesel gösterildi.

ÇALIŞTAYA KİMLER KATILDI

Gebze Yörük Türkmen Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği’nin İçişleri Bakanlığı PRODES projesi kapsamında sosyal sorumluluk projesi kapsamında desteklediği “Kaybolan Değerlerimiz: Yörük Kültürü” adlı proje kapsamında 11-12 Kasım 2018 tarihlerinde dernek başkanı Cemil Karateke, Oğuzboyları Federasyonu genel başkanı Mehmet Özer, Kocaeli Kent Konseyi eski başkanı Dr. İbrahim Kahraman ve İlim Kültür Tarih Araştırmaları Merkezi ve Avrasya Gazeteciler Derneği genel başkanı İsmail Kahraman’dan oluşan heyet başkanlığında Kocaeli’den Antalya’ya giden heyetin katılımıyla Antalya Tekeli İl Halk Kütüphanesi salonunda düzenlenen “Kocaeli Gebze’den Antalya Gebiz’e Yörük Göçü” konulu çalıştaya katılarak görüş, öneri ve katkıda bulunan heyetin isim listesi:

Doç Dr. Mehmet Ak – Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Yörkam Müdürü

Doç. Dr. Gülden Bölük – Akdeniz Üniversitesi İktisat Bölümü Başkanı

Dr. Öğr. Ü. Fatih Uslu – Akdeniz Üniversite Yörkam Müdürü

Selahattin Çolak – Serik Solaklı Yörükleri Derneği Başkanı

Durali Köle – Antalya Tekeli Derneği Başkanı

Dilber Köse – Tekeli Yöresi Avşar yörükleri Derneği Başkanı

Mahmut Davulcu – Antalya Kültür Müdürlüğü Halk Kültürü Araştırmacısı

Fethi Bağpat – Antalya Kültür Müdürlüğü Halk Kültürü Araştırmacısı

Mustafa Tokat – Antalya Kültür Müdürlüğü Halk Kültürü Araştırmacısı

Vedat Büyükateş – Emekli Tarih Öğretmeni

Adnan Tezgel – Antalya Serikliler Derneği Başkanı

Ayşegül Akman – Antalya Serikliler Derneği Başkan Yardımcısı